Onderzoeksrapport AFM inzake keuzeomgeving voor deelnemers

Op 16 juni jl. heeft de AFM een onderzoeksrapport gepubliceerd, met als onderwerp hoe de manier waarop de keuzeomgeving wordt ingericht invloed kan hebben op wat een deelnemer met betrekking tot pensioen uiteindelijk kiest.

In deze bijdrage lichten wij de belangrijkste onderdelen van dit onderzoeksrapport toe.

Inrichting van keuzeomgeving kan sterk sturende invloed hebben
Keuzebegeleiding is in het nieuwe pensioenstelsel een belangrijk onderwerp. Dit onder meer vanwege het feit dat de deelnemer meer keuzevrijheid krijgt in het nieuwe pensioenstelstel. Die keuzevrijheid betekent dat er meer verantwoordelijkheid komt te liggen bij de deelnemer, terwijl niet iedere deelnemer de complexiteit en de implicaties van de keuzes goed zal begrijpen. Een suboptimale keuze of een combinatie van suboptimale keuzes kan leiden tot een onomkeerbare achteruitgang in de hoogte van de pensioenuitkering.

Het is daarom in het belang van de deelnemer én van de pensioenuitvoerder dat de pensioenuitvoerder de deelnemer zo goed mogelijk begeleidt bij het maken van pensioenkeuzes. De keuzeomgeving van de pensioenuitvoerder kan bijdragen aan deze keuzebegeleiding. Vooruitlopend op het nieuwe stelsel pleit de AFM al langer voor goede (keuze)begeleiding van deelnemers.

Uit het onderzoeksrapport blijkt dat de manier waarop keuzes worden aangeboden sturend kunnen werken en van invloed zijn op de keuzes die de deelnemers maken. Een voorbeeld hiervan is een vooringevulde optie. Uit het onderzoek blijkt dat bij de helft van de onderzoeksgroep de keuze rondom pensioen afhangt van de optie die vantevoren is aangevinkt.

Voorgestelde keuzes nog bepalender voor deelnemers met weinig financiële kennis
Voorgeselecteerde keuzes hebben vooral een sterke invloed op mensen met weinig financiële kennis, blijkt uit het onderzoek.

Naast het belang van een goede informatievoorziening toont het onderzoek het belang aan om bij de inrichting van de keuzeomgeving ook rekening te houden met het gedrag van mensen.

Onderzoek en experimenteer in het belang van de deelnemer
Pensioenuitvoerders kunnen een deelnemersonderzoek inzetten om de voorkeuren van deelnemers mee te wegen bij het bepalen van beleid. Het onderzoek toont aan dat de manier en de omgeving waarin keuzes uitgevraagd worden van invloed zijn op de keuzes die mensen maken. Op het oog kleine verschillen in het ontwerp en de vormgeving van keuzes, informatie en/of producten kunnen verstrekkende gevolgen hebben.

Pensioenuitvoerders doen er daarom goed aan om gedragswetenschappelijke inzichten toe te passen bij het ontwerpen van de keuzeomgeving. Onderzoek kan van toegevoegde waarde zijn om te bepalen hoe de deelnemers het beste begeleid kunnen worden in hun pensioenkeuzes.

De AFM geeft daarbij aan positief te staan tegenover pensioenuitvoerders die (veld)experimenten willen gaan inzetten in het belang van hun deelnemers.